Door Eefje Appel
Geachte senatoren,
Met veel interesse hebben wij dinsdag 18 december jl. het rondetafelgesprek over de integriteitsregels van de Eerste Kamer gevolgd. De discussie tijdens deze bijeenkomst past goed in het debat over (eerlijk) lobbyen dat wij al enkele jaren op de voet volgen. Ter voorbereiding op het plenaire debat op 29 januari a.s. over integriteit in uw Kamer geven wij u graag een aantal punten mee. Wij zijn namelijk van mening dat de Eerste Kamer elke schijn van belangenverstrengeling zou moeten willen voorkomen en roepen de Eerste Kamer daarom op om dit punt nadere gedragsregels te formuleren.
Over WKPA
Wij zijn Wallaart & Kusse Public Affairs (WKPA), een public affairs bureau in Amsterdam. WKPA vindt lobby een belangrijk onderdeel van een goed functionerend democratisch bestel, maar alleen wanneer het bestuur toegankelijk is voor iedereen die zijn of haar belang onder de aandacht wil brengen. Het komt de kwaliteit van en draagvlak voor beleid ten goede als alle belangen goed afgewogen worden na een veelzijdige consultatie. Bovendien denken wij dat het de betrokkenheid van mensen bij beleid zal vergroten, en daarmee hun vertrouwen in en acceptatie van dat beleid.
Een van de vraagstukken die wij belangrijk vinden is hoe minder gevestigde belangen, burgerinitiatieven en minder kapitaalkrachtige organisaties dezelfde toegang kunnen krijgen als gevestigde belangen en professionele lobbyisten.
Lobbyisten in de Eerste Kamer
In dat licht vinden wij dat elke schijn van belangenverstrengeling bij senatoren en senaatsfracties voorkomen moet worden. Zoals ook door hoogleraar Paul Bovend’Eert benoemd tijdens de hoorzitting: Leden van de Eerste Kamer zijn niet alleen volksvertegenwoordigers, maar bekleden ook een publieke ambt. Zij dienen het algemeen belang en mogen zich dus niet laten leiden door persoonlijke belangen. Daarom moeten de Leden goed nadenken over (neven)functies, met name functies waarbij lobbyen of belangenbehartiging onderdeel is het van het takenpakket.
Het is niet wenselijk wanneer senatoren zelf lobbyist zijn. Immers, zij bevinden zich in een bevoorrechte positie en hebben daarmee onevenredige toegang ten opzichte van buitenstaanders. Echter, de discussie over de al dan niet wenselijkheid van lobbyen door bepaalde personen lijkt vaak te staken bij of vanwege het ontbreken van een definitie van het woord lobbyist. En dan gebeurt er dus maar niets. Maar dat is te makkelijk; het lijkt ons duidelijk dat voor sommige functies speciaal gezocht wordt naar parlementariërs, omdat belangenbehartiging en het Haags, politiek en bestuurlijk netwerk kernonderdelen van de functie betreffen.
Transparency International Nederland (TI-NL)
WKPA is lid van Transparency International Nederland (TI-NL). Deze organisatie wees de Eerste Kamer in het verleden al in haar National Integrity System Assessment Netherlands op het feit dat er onvoldoende gedragsnormen zijn, met name op het gebied van mogelijke belangenverstrengeling. Daarnaast benadrukt TI-NL dat de voorwaarden die gesteld worden aan transparantie van politieke partijen onvoldoende zijn. Zo is er nog altijd – ondanks verbeterde wetgeving – veel onduidelijkheid over partijfinanciering.
Het aantal integriteitsschendingen in de publieke sector is de afgelopen jaren eerder toe- dan afgenomen. Duidelijk is dat integriteit in de Nederlandse samenleving versterking behoeft. Burgers moeten weer vertrouwen krijgen in politieke instituties en de overheid. Nu het besef groeit dat corruptie, belangenverstrengeling en vriendjespolitiek de samenleving diep schaden, hoopt TI-NL bij te dragen aan deze groeiende bewustwording en het omzetten ervan in effectief integriteitsbeleid in de diverse sectoren, waaronder de politiek.
Deze punten onderschrijft WKPA van harte. Wij hopen dan ook dat TI-NL betrokken zal worden bij uw nadere gedachtevorming over integriteit.
Wij wensen u veel succes bij het debat en zijn graag bereid nadere toelichting te geven op deze brief.
Met vriendelijke groet, mede namens mijn collega’s van WKPA,
Eefje Appel
