Maria Essers is ontwerpster van juwelen en expert in het nemen van initiatief op lokaal niveau. Maria zet zich al zo’n vijftien jaar in voor het Kunstkwartier – buurt Statenkwartier – in Maastricht.
Het Kunstkwartier is een prachtige wijk, gekenmerkt door de mooiste monumentale panden van Maastricht. In 2003 stond de wijk er echter slecht voor. Door drugstoeristen, geweld en misdaad heerste er in de wijk een gevoel van onveiligheid. Gesloten luiken en deuren, de sfeer was onprettig. Er hing een grauwe sluier over de wijk die juist de potentie had om het bruisende middelpunt van de stad te zijn. Er moest iets gebeuren.
De eerste stap was het aankaarten van de problematiek. We hebben een flyer gemaakt en uitgedeeld om bewustwording te creëren voor de problemen in de wijk. Ik wilde echter niet denken in problemen, maar in oplossingen. Bovendien was het tijd voor actie. Ik wilde zowel een drugsvrije wijk creëren als de wijk profileren als Kunstkwartier. Daarom organiseerde ik een wandeling langs al het moois in de wijk.
In 2004 onderhandelde ik met de wethouder over het gebruik van een klooster in de wijk voor een expositie. Ik nodigde de hele buurt uit, de wethouder opende de expositie en ook de media waren aanwezig, Kunst en cultuur werden ingezet als middel om de problemen rondom drugs in de wijk op te lossen. Vlak daarna won het Kunstkwartier een nationale wedstrijd voor buurtinitiatieven. Vanaf dat moment begon het balletje te rollen.
Samenwerken: the key to succes
Het was nu zaak om de wijk mooi te houden. Er werden veel activiteiten georganiseerd met partners uit de buurt, zoals de Universiteit van Maastricht, het Leger des Heils, studentenverenigingen en de gehandicaptenorganisatie ‘Samen Onbeperkt’. Daarnaast werd er opnieuw gezocht naar een locatie waarin gewerkt kon worden aan het Kunstkwartier. In 2009 vonden we een nieuw gebouw. Dit moest het hart vormen van een multifunctionele ontmoetingsplek. Ik kende veel kunstenaars en zorgde dat ieder van hen een ruimte kreeg in het gebouw. Het centrum was multifunctioneel en – disciplinair, iets wat tot dan toe nog niet voorkwam in Maastricht. De opening was groots; veel bewoners uit de wijk, kunstenaars en betrokkenen vertelden wat deze plek persoonlijk voor hen betekende en waarom het centrum nodig was. Bij het evenement was ook de politiek betrokken en verschillende wethouders vonden het belangrijk om deze betekenisvolle stap in de wijk bij te wonen.
Burgerinitiatief 6211 Social Club
Vanaf 2009 heb ik mij samen met andere betrokkenen van het centrum ingezet om het Kunstkwartier tot een burgerinitiatief te maken. Dit hebben we gedaan door handtekeningen te verzamelen en ons plan vervolgens te verdedigen in de gemeenteraad. De raad was positief. Vanaf dat moment wilden we een eigen en permanente locatie voor dit initiatief.
Door bezuinigingen in de zorg kwamen er steeds meer ruimten vrij in de buurt. Dat gold ook voor het Lumière-pand en het daarnaast gelegen schoolgebouw. Reden genoeg om rechtstreeks op de gemeente af te stappen. Het pand had een maatschappelijke bestemming en het zou mooi zijn als dat zo bleef door het centrum van het Kunstkwartier er te vestigen. De vastgoedafdeling van de gemeente was in eerste instantie van plan om beide panden te verkopen, maar daar stak de ambtelijke afdeling ‘sociaal domein’ een stokje voor. Zij zagen het vernieuwende en innovatieve burgerinitiatief – dat inmiddels de naam 6211 Social Club heeft – als een goede match met de twee leegstaande panden. Ze vonden mijn idee bijzonder: een plek in het centrum waar iedereen kan binnenlopen en activiteiten kan ondernemen op het gebied van kunst, cultuur en zorg. Bovendien konden alle sociale partners uit de buurt hun steentje bijdragen aan de groei van het sociaal kapitaal. De gemeente besloot als experiment ons initiatief voor twee jaar te financieren. Hierdoor konden we onze droom waarmaken: een vaste plek in de buurt voor het Kunstkwartier.
Obstakels op de weg
Op de weg naar een leefbare, mooie wijk zonder drugs kwam ik veel hobbels tegen. Wanneer het ene probleem was opgelost, ontstond vaak al snel weer een nieuw probleem. Zo was het ambtelijk apparaat niet gewend aan het werk dat vrijwilligers doen. Daarnaast ervoeren sommige andere culturele organisaties het burgerinitiatief als concurrentie.
Helaas heeft het voorstel met alle Sociale partners het tot op heden niet gehaald. Gemeente Maastricht heeft het uitgewerkte voorstel geweigerd met een kort geding tot gevolg. De buurt heeft de gemeente gedagvaardigd. Wordt vervolgd…
