Door Tino Wallaart
De deal van de babypijltjes – zo kopte NRC Handelsblad een artikel over de succesvolle lobby van de vuurwerkbranche. Een zeer lezenswaardige reconstructie van een exemplarische lobby van de oude stempel. Een aanpak die louter verliezers zal kennen.
Korte samenvatting. Burgemeester Aboutaleb van Rotterdam was het zat. Het jaarlijkse ritueel van oud- en nieuw had de hulpdiensten weer eens handenvol werk bezorgd. Er moest maar eens paal en perk aan het volksfeest gesteld worden. Samen met de burgemeesters van de grote steden wordt hij begin 2014 uitgenodigd door de toenmalige ministers Opstelten (Veiligheid en Justitie) en Mansveld (Milieu). De burgemeesters krijgen hun zin. De vuurwerkverkoop gaat van drie dagen terug naar anderhalve dag terug.
Eind april. De branchevereniging van de vuurwerksector, de BPN, komt bij Mansveld. De voorzitter van de BPN is verrast als hij hoort dat de verkoop aan banden gaat. Maar hij druipt zonder resultaat af.
Een vuurwerkverkoper uit Giessendam legt zich niet bij de uitkomst neer. Hij schakelt een lobbyist in. Deze stapt op de PvdA af, waar kamerlid Marcouch geen voorstander blijkt van de inperking van de verkooptijd. De VVD ging met de PvdA mee – en aldus eindigde het weer waar het begon, op drie dagen.
Deze kleine lobbygeschiedenis legt vele interessante trends bloot die spelen in het public affairs vak anno nu. Een korte recensie van alle betrokkenen.
De G4
Allereerst de G4. Zij dachten het geregeld te hebben, dankzij hun deal met twee bewindslieden. Dat bleek een taxatiefout. De Kamer bleek de eigen bewindslieden niet blind te volgen. Dit is een rechtstreeks gevolg van de grilliger stemverhoudingen die tegenwoordig gebruikelijk zijn in de Kamer. De tijd dat het parlement slechts de stempelmachine was van het kabinetsbeleid, is voorbij. Aboutaleb gaat pas zijn partijgenoot in de Kamer bellen na het Algemeen Overleg. Te laat.
De branchevereniging
Dan de branchevereniging. Veel koepelorganisaties worstelen met legitimiteitsproblemen. Ze zijn vaak log en meer tijd kwijt met interne overeenstemming bereiken dan met resultaat boeken. Met de connecties zit het meestal wel snor – maar dat leidt ook tot een soort passiviteit.
Allereerst zijn ze verrast door de stappen die staatssecretaris Mansveld aankondigt. Verrast? De overlast van vuurwerk is al jarenlang onderwerp van gesprek in het publiek debat. De roep om een vuurwerkverbod wordt ieder jaar luider. Dan kun je erop wachten dat de politiek vroeg of laat in actie komt.
Tussen de regels door lezen we dat deze BPN goede relaties onderhoudt met de staatssecretaris en haar ministerie. Dat leidt altijd tot een soort Stockholm- syndroom. De organisatie gaat sympathiseren met de opstelling van de bewindspersoon. Of – en dat gebeurt nog vaker – gaat het voluit nastreven van haar eigen doelen uit de weg om de relatie met de beleidsmakers goed te houden. Het is opvallend hoe vaak deze drogredeneringen te beluisteren valt in ons werk.
De lobbyisten en de vuurwerkhandelaar
De lobbyisten in kwestie dan. Die komen toch een beetje als de briljante duivelskunstenaars uit de NRC reconstructie. Wat knap dat die mannen tegen alle powerplay in het besluit wisten te saboteren! Fijn voor de verkoopcijfers van hun opdrachtgever uit Giessendam.
De vuurwerkhandelaar in kwestie heeft besloten zijn belang buiten de officiële brancheorganisatie om te behartigen. Dit fenomeen zien we tegenwoordig wel vaker. Het bleek een verstandige keuze. De ondernemer uit Giessendam ging ook zelf naar Marcouch. Dit maakt de lobby geloofwaardiger dan wanneer een tussenpersoon dit werk doet.
Maar hoe houdbaar is het succes? Gelijktijdig is er geen poging ondernomen om in het publiek debat iets van de verloren positie terug te winnen. Opnieuw stonden de kranten bol van berichten over vuurwerkverboden. Het aantal gemeentes dat in de Oudejaarsnacht vuurwerkvrije zones instelde en centrale vuurwerkshows aanbood nam alweer toe.
De lobbyisten beloofden PvdA-Kamerlid Marcouch hun best te doen voor standaard verstrekking van vuurwerkbrillen. Niks van terechtgekomen. Gemiste kans van de vuurwerkbranche om haar positie in het publiek debat enigszins te verbeteren.
Het zal dus niet lang duren of er komt een nieuwe poging om de verkoop in te dammen. De overwinning van de pyrotechniek zal dus een Pyrrusoverwinning blijken.
