Door Thomas Hurkx
20 April 2022
Op dinsdag 12 april kwam klimaatactivist Raki Ap langs op ons kantoor in IJburg. Tijdens zijn bezoek nam Raki het team mee in zijn strijd voor een onafhankelijk West-Papua als woordvoerder van de Free West Papua Campaign, en leerde ons over de relatie tussen kolonialisme, klimaatverandering, en de rol van de klimaatbeweging. Soms ongemakkelijk, maar ontzettend leerzaam en inspirerend. ‘Er moet soms eerst een storm komen, voordat je het gesprek aan kan gaan’.
Het ongemak van het verhaal zit hem in het feit dat de kern van het probleem zo ogenschijnlijk eenvoudig is. Het klimaatprobleem is begonnen in inheems leefgebied met de winning van grondstoffen. Deze extractie van grondstoffen heeft ertoe geleid dat het grond- en leefgebied van deze volkeren krimpt, terwijl grote multinationals enorme winsten maken. Op dezelfde manier zoals dat tijdens de koloniale periode ging. In het geval van West-Papua financieren de belastingen van deze bedrijven het Indonesische leger, dat verantwoordelijk is voor het schenden van de rechten van deze inheemse volkeren. Vanuit het westen groeit de vraag om grondstoffen zoals nikkel juist, om hier de groene energietransitie mogelijk te maken. De bevolking van West-Papua betaalt de prijs, maar hetzelfde geldt voor inheemse volkeren elders op de wereld.
Niet alleen het probleem, maar ook de oplossing is simpel. Het beschermen en waarborgen van mensenrechten is de goedkoopste en eenvoudigste manier. Daarmee wordt niet alleen de natuur, maar tegelijkertijd het grond- en leefgebied van inheemse volkeren beschermd, én is er meer toezicht op de winning van grondstoffen die funest zijn voor het klimaat. Tegelijkertijd bieden inheemse volkeren belangrijke inzichten over het leven binnen de draagkracht van de aarde. Raki legt uit dat ondanks het feit dat slechts vijf procent van de wereldbevolking uit inheemse volkeren bestaat, zij ruim tachtig procent van de biodiversiteit vertegenwoordigen door hun levenswijze. Op het moment dat de landrechten van inheemse volkeren verdwijnen, zie je de leefgebieden verdwijnen en daarmee de biodiversiteit. Juist daarom zijn zij een onmisbare stakeholder in de strijd tegen klimaatverandering, maar ontbreken nog vaak aan tafel bij klimaatorganisaties.
Tijdens zijn bezoek nam Raki ons niet alleen inhoudelijk mee in zijn verhaal, maar leerde ons ook over zijn strategieën om het verhaal bij een zo breed mogelijk publiek bekend te maken. Zo begint Raki altijd met vooronderzoek over zijn publiek. Met wie ga ik in gesprek, wat is hun belang en wat kan ik hiermee bereiken? Door in gesprek te gaan met zo veel mogelijk verschillende mensen plant Raki zaadjes die de potentie hebben uit te groeien tot bomen en uiteindelijk zelfs kunnen uitgroeien tot nieuwe ecosystemen. Het zaaien van de afgelopen jaren begint nu zijn vruchten af te werpen. Voorheen moest vooral nog worden verteld waar West-Papua op de wereldkaart lag, maar het verhaal van Raki en de bevolking van West- Papua begint steeds bekender te worden. ‘Keer op keer het verhaal onder de aandacht brengen werkt’, zegt Raki. ‘Storytelling is mijn weapon of choice voor uiteindelijke systeemverandering’.
Daarbij gaat hij ongemak en emotie niet uit de weg. Sterker nog, dit vormt een belangrijk wapen. ‘Zo kun je je publiek een spiegel voorhouden’, zegt Raki. ‘Veel mensen zeggen dat ze strijden tegen klimaatverandering, maar hebben nog nooit nagedacht over het inheemse perspectief’. Raki probeert mensen niet alleen te laten reflecteren op wat ze zeggen, maar ook op wat ze doen. Het inheemse perspectief was lang een blinde vlek binnen de klimaatbeweging, maar begint meer aandacht te krijgen. Al lijkt de weg soms lang, Raki wordt gedreven door hoop. ‘Er zijn talloze andere voorbeelden van succesvolle onafhankelijkheidsstrijden, dus het is slechts een kwestie van tijd’. Het probleem is ontstaan in de politiek, en dat is dan ook de plek waar de oplossingen liggen. Door constant aandacht te genereren voor de situatie in West-Papua zal uiteindelijk de druk op de politiek zo groot worden, dat het huidige systeem niet langer verdedigbaar is. Het is niet de vraag óf, maar wanneer West-Papua onafhankelijk wordt. ‘Maar’, zegt Raki, ‘een onafhankelijk West-Papua, dat is pas het begin’.
