In iedere provincie zijn de klimaat- en energieambities van belang geweest in de verkiezingsprogramma’s. Maar wat waren en zijn zometeen in de formaties de relevante onderwerpen in elke provincie? Waarover gaat echt gesteggeld worden? Wat speelt waar? Een klein rondje langs ’s lands twaalf.
Drenthe
Actuele thema’s:
- Krimp, zorg, bereikbaarheid: ze zijn in Drenthe allemaal gerelateerd aan elkaar en spelen onmiskenbaar een rol bij deze verkiezingen. Overigens zijn de partijen daar weinig verdeeld over, de standpunten lijken op de thema’s veel op elkaar.
- Minstens zo belangrijk: toerisme! De provincie hoopt van harte dat de Formule 1 naar het TT Circuit komt, al lijkt Assen het onderspit te delven tegenover Zandvoort – als er überhaupt al een Nederlandse Grand Prix komt natuurlijk. Meevaller is wel dat FC Emmen het goed doet in de Eredivisie, en met het Hello Festival heeft de provincie ook een publiekstrekker. Dat toerisme biedt mooi tegenwicht aan de hierboven genoemde krimp.
- Mocht u denken dat gaswinning een Gronings fenomeen was – Drenthe bezit ook wat ondergrondse rijkdom. En dus staat ook dat thema in de programma’s van de partijen.
- Ook het waterpeil is in Drenthe – net als in veel andere provincies – voer voor discussie. Zeker gezien de vele veenweidegronden die de provincie kent.
Flevoland
Actuele thema’s:
- Het belangrijkste thema is zonder meer de luchthaven: partijen rollebollen stoeiend door het provinciehuis over nacht- en vrachtvluchten en de verschillende kampen zijn niet verdeeld volgens traditionele links/rechts-lijnen. GroenLinks, SP, CDA en VVD zijn bijvoorbeeld faliekant tegen, PvdA en FvD zien juist ruimte voor groei. Lelystad Airport is een splijtzwam.
- Kregen we van het vliegveld al aardig wat mee in de landelijke media, de Oostvaardersplassen mogen we ook tot BN’ers bombarderen. De hele afschiet-discussie valt natuurlijk precies onder de provincie.
- Vrij spel hebben ze in onze kunstmatig aangelegde twaalfde provincie: windmolens. Flevoland heeft de hoogste windmolen-dichtheid van het land. Maar net als elders in het land komen ze er niet zonder slag of stoot.
- Er zijn nogal wat Flevolanders ongelukkig over de Floriade die pas in 2022 wordt gehouden in de buurt van Almere. Onder meer een jachthaven en een camping liggen voor dat project in de weg en zullen moeten wijken. Reden voor discussie.
Friesland
Actuele thema’s
- Het belangrijkste thema voor de verkiezingen is ‘landschapspijn’: de balans tussen natuur, toerisme en landbouw. Dat laatste belang voelt zich in een hoek gedrukt. Landonteigening voor natuur, het waterpeil in veenweidegebeiden omhoog gooien, verplichtingen tot biologisch produceren – de verkiezingsbeloften zijn weinig gericht op de agrariërs.
- Om de landschapspijn geenszins te verzachten: de provincie is flink verdeeld over de plaatsing van windmolens.
- Het verbreden van de sluis in de Afsluitdijk is nog altijd niet beklonken. En dat terwijl in Makkum al hele grote schepen worden gebouwd, die er nu nog helemaal niet door kunnen. Subsidie-aanvragen bij Europa en het Waddenfonds werden afgewezen en in de provinciale begroting zit nu een gat van zo’n tachtig miljoen euro.
- Infrastructuur en bereikbaarheid is überhaupt een ding in Friesland: waar blijft de verbreding van de provinciale N-weg richting het Oosten? Of de langbeloofde treinverbinding met Flevoland?
- Dat zal dan weer niemand verbazen: Friezen zijn van alle Nederlanders de meest trotse provinciebewoners. Driekwart van die provinciebewoners zegt “zeer trots te zijn op Friesland.
Gelderland
Actualiteit
- Gemeentelijke fusies: De voorwaarde van de provincie Gelderland om het verlenen van een financiële bijdrage te koppelen aan het aanstellen van een verkenner, is chantage. Dat zei oud-burgemeester Dick van Hemmen van Nunspeet op een verkiezingsbijeenkomst van het CDA voor de Noord-Veluwe in Wapenveld.
- De provincie Gelderland gaat aangifte doen van het lekken van vertrouwelijke informatie over de sollicitatieprocedure voor de nieuwe Gelderse commissaris van de Koning.
- De Provinciale Staten van Gelderland stellen 17 miljoen euro beschikbaar voor het World Food Center (WFC) Experience dat in Ede moet komen. Op 21 maart 2019 besluit de gemeente Ede over de komst van de WFC Experience.
- Provincie Gelderland ontvangt als eerste een niveau drie certificaat op de CO2-prestatieladder. Dit betekent dat de organisatie zichzelf op orde heeft wat betreft CO2-uitstoot.
- De provincie Gelderland wil stappen zetten in het recent gepresenteerde wolvenplan, nu duidelijk is dat de wolvin die zich al enige tijd in regio Noord-Veluwe ophoudt, zich daar definitief heeft gevestigd.
- Gelderlanders hebben weinig gevoel bij de eigen provincie. De inwoners voelen zich meer Nederlander en zelfs meer Europeaan dan Gelderlander. Men is wel trots op de Gelderse natuur en het landschap.
- De werkgelegenheid in Gelderland is het afgelopen jaar fors gegroeid. Voor het eerst zijn er in Gelderland meer dan 1 miljoen banen.
Groningen
Actuele thema’s:
- Al gaat de provincie Groningen niet helemaal over de afhandeling van de gas-ellende – het dossier schaadt het provinciale bestuur wel. Volgens Dagblad van het Noorden hopen Groningers daarom op een krachtig bestuur dat als het nodig is druk op het Rijk kan zetten.
- Een manier om de leegloop te compenseren is het aanjagen van het toerisme. AL moeten veel Groningers daar nog van overtuigd worden. Het geld dat dankzij de aardbevingsschade naar Groningen vloeit om de leefbaarheid te versterken, zou daar echter prima van pas kunnen komen.
- Ook bereikbaarheid is een thema in Groningen. Groningen-stad kampt daarin zelfs met Randstad-achtige problematiek: files op de ringweg, en een vertraagde en duurdere verbouwing van die ringweg. Voor de duidelijkheid: de provincie is daarvoor verantwoordelijk!
- De provincie investeert fors in scheepsbouw. Met een omzet van ongeveer 1,3 miljard en ongeveer 4300 werknemers, is die sector van groot belang voor de provincie.
Limburg
Actuele thema’s
- Moet er in de Randstad nodig gebouwd worden – in Limburg mag er een hoop tegen de vlakte. De bevolkingsaantallen lopen in de provincie terug.
- Limburg kampt met veel overlast (milieu, stank) door varkenshouders. De provincie probeert met een persoonlijke aanpak van een saneringsregeling van het Rijk de varkenshouder te overtuigen te stoppen of te verkleinen. Ondertussen zet de provincie ook in op het uitbreiden van het aantal mestverwerkers.
- Niet zo fraai: in de provincie Zeeland wordt het meest verzuimd door Statenleden. Met een verzuim van 7,6% voert het olijke Zuiden de verzuimlijst aan, maar het verzuim is wel afgenomen de laatste jaren.
Noord-Brabant
Actuele thema’s
- Een wegenruit om Eindhoven stond in 2014 al op de agenda, maar behaalde toen geen provinciale meerderheid. Het plan is nu terug op de agenda, en verdeelt opnieuw de Brabanders. Een geluk bij een ongeluk: er wordt nu door een modernere bril naar het project gekeken. En dus is er in plaats van oog voor de afweging rotondes/verkeerslichten ook oog voor smart mobility: de A67 wordt bijvoorbeeld voorbereid op de komst van zelfrijdende vrachtauto’s. Aan de andere kant van de provincie (Zevenbergen) verloopt de uitbreiding van het wegennet overigens ook weinig soepel.
- Afgelopen jaar waren ze veelvuldig in het nieuws: drugsdumpingen. Regelmatig worden er in de natuur grote hoeveelheden drugsafval achtergelaten. De provincie zit met de handen in het haar en betaalt zich blauw aan vergoedingen voor gedupeerden.
- Nederland staat al vrij hoog op de ranglijst van aantallen octrooiaanvragen, maar nog mooier voor Noord-Brabant: bijna de helft van de aanvragen komt uit die provincie. Het laat zich raden welke Eindhovense licht-gigant daar grotendeels verantwoordelijk voor is, maar het zegt iets over het economische belang van de Brabantse Brainport. Versterking daarvan staat in veel programma’s.
Noord-Holland
Actuele thema’s
- Voor de provincie Noord-Holland heeft groei van Schiphol de meeste impact. En dus speelt de luchthaven ook deze verkiezingen weer een belangrijke rol, zowel landelijk als op provinciaal niveau.
- Energietransitie speelt in Noord-Holland een hoofdrol in de gedaante van windmolens en zonneweiden. Op het plaatsen van windmolens zitten een aantal restricties, maar GroenLinks-lijsttrekker Zita Pels speelt het hard nu haar partij de grootste zou kunnen worden: de restricties moeten eraf.
- Ook Noord-Holland heeft behoefte aan meer woningen – gemeenten worden door de provincie aangespoord niet in te zetten op ambities, maar nu eerst eens nieuwbouwprojecten af te ronden.
- Ook in Noord-Holland speelt mobiliteit net als in veel andere provincies een rol, maar op een andere manier: regionale bussen zijn regelmatig juist te leeg.
Overijssel
Actuele thema’s
- Werkloosheid was een prioriteit van het huidige college. Onlangs kwam CBS bij een doorrekening op een groei van 29.000 banen in Overijssel over de afgelopen 4 jaar. Maar als je die regionale banengroei afzet tegen de landelijke cijfers, dan beweegt Overijssel keurig mee met de nationale trend. Hebben de inspanningen van de coalitie enig effect gesorteerd?
- De bankrekening van de provincie Overijssel is rijkelijk gevuld, maar de uitgaven lopen niet bepaald de spuigaten uit. De provincie Overijssel gaat dit jaar 470 miljoen euro besteden. Dat lijkt misschien veel, maar schijn bedriegt. De gemeente Enschede alleen al geeft dit jaar 724 miljoen uit.
- De provincie Overijssel moet documenten over de veelbesproken mestvergister in Borne openbaar maken. De provincie heeft volgens de rechtbank Overijssel ten onrechte een verzoek van lokale krant TC Tubantia afgewezen. De krant vroeg in het kader van de Wob om documenten openbaar te maken die zijn gewisseld tussen de provincie, Twence en de gemeente Borne over de komst van een mestvergister op Elhorst-Vloedbelt in Zenderen.
Utrecht
Actuele thema’s
- Utrecht heeft te maken met een ‘shutdown’ vanwege het uitblijven van een accountantsverklaring. Sinds januari van dit jaar houdt het Rijk 60% van de wekelijkse bevoorschotting uit het Provinciefonds achter. De provincie Utrecht ontvangt nog slechts €1.7 mln in plaats van de gebruikelijke €4,4 mln. Die situatie kan maar liefst 26 weken duren.
- De oppositie in de Provinciale Staten wil dat minister Ollongren (Binnenlandse Zaken) een bewindvoerder aanstelt bij de provincie Utrecht. Inmiddels speelt daar al enige tijd een probleem met de jaarrekening 2017. De accountantskantoor EY weigert die te ondertekenen omdat er mogelijk onrechtmatigheden in zitten.
- Eén van de oorzaken van het bovenstaande? De Uithoflijn. Aannemer BAM heeft het beheer van het bouwterrein van de Uithoflijn eind februari overgedragen aan de provincie en het trambedrijf van de Provincie Utrecht.
- Nieuwe elektrische bussen gaan rijden op drie stadslijnen en in de streekdienst van U-OV. Gedeputeerde Dennis Straat en Gerrit Spijksma, algemeen directeur Qbuzz, presenteerden op 6 maart de nieuwe elektrische bussen voor het Utrechts openbaar vervoer. Tel dat op bij de ellende rond de Uithoflijn, en de uitgaven rond openbaar vervoer stijgen explosief.
- “Door de unieke combinatie van groen en bebouwing is openbare ruimte bij de Provinciale Statenverkiezingen in Utrecht misschien nog wel een gewichtiger thema dan elders”, zegt Roel Breet van RTV Utrecht.
- Utrechters hebben weinig moeite met het opofferen van landbouwgrond als dit betekent dat het bodemverzakkingen tegengaat. Dat blijkt uit de voorlopige resultaten van het Utrechtse Kieskompas, dat inmiddels door meer dan 40.000 mensen is ingevuld.
- Het vertrouwen van inwoners in de provincie Utrecht in de medemens en de Tweede Kamer is het hoogst in vergelijking met andere provincies.Dit blijkt uit een analyse van LocalFocus op basis van cijfers dat het CBS dinsdag publiceerde.
Zeeland
Actuele thema’s:
- Toerisme is een heet hangijzer in Zeeland. Sinds de nieuwe Kustvisie van de provincie (2017) zijn nieuwbouwprojecten aan de Noordzeekust verboden en daardoor heeft de toerismesector – met name vakantieparkontwikkelaars – de blik nu gericht op de Zeeuwse binnenwateren, zoals het Veerse Meer. Een wildgroei aan strandpaviljoens, en vakantieparken, hoofdzakelijk in het ‘luxe’ segment.
- Het mooie van provincies is dat het geld doorgaans tegen de plinten klotst. Er is helaas één uitzondering: in Zeeland is de kas leeg. Zo is er weinig geld voor openbaar vervoer (bereikbaarheid is een issue voor de mensen in Zeeuws-Vlaanderen) en cultuur.
- En als je dan wel geld uitgeeft, moet dat natuurlijk ook nog goed gaan. De verbouwing van een provinciale weg (de Sloeweg) kostte afgelopen periode een CDA-gedeputeerde Kees van Beveren de kop. Miljoenen gingen verloren door talloze ontwerpfouten.
- Nog altijd verdeelt de kerncentrale in Borssele de Zeeuwse bevolking en politiek. Het idee van een tweede centrale maakt de discussie er niet bepaald minder hevig op.
Zuid-Holland
Actuele thema’s:
- Bouwen, bouwen, bouwen. De provincie Zuid-Holland heeft tot 2050 ruim 100.000 nieuwe woningen nodig en kan het zich dus niet permitteren om stil te zitten. De vraag is dan alleen wel: kan die bouw binnenstedelijk gerealiseerd worden, of gaat er in het groen gebouwd worden?
- Bereikbaarheid speelt ook in Zuid-Holland een rol, maar dan vooral voor de kleinere dorpjes, zoals in de Alblasserwaard.
- Een tamelijk uniek onderwerp in deze provincie: lokale en regionale omroepen. De kwaliteit daarvan moet omhoog, en de provincie moet daaraan waarschijnlijk gaan bijdragen. Financieel. Er zijn rond de 400 media in de provincie in kwestie, maar de kwaliteit is volgens de Universiteit Leiden niet om over naar huis te schrijven.
- Ook Zuid-Holland heeft trouwens een vliegveld: “Rotterdam The Hague Airport”. De partijen zijn het er wel over eens dat verdere groei niet echt een optie is, maar er zijn ook partijen die beweren dat het vliegveld wel dicht kan.
